2016/09/30

Holandatik... 4. eguna


Irailaren 29a, osteguna

Amaitzear dagoen gaurko egunaren izena “ALTXORRAREN EGUNA” izan liteke.



Goizeko zortziak eta laurdenetan, beti bezala, garaiz heldu gara gure “college” honetara. Autobusez egindako bidaia ez da oso luzea izan. Zelai batean gelditu eta neska-mutilak 10 taldetan banatu dituzte. Mugikorrak erabili eta koordenatu batzuei jarraituz hainbat pista bilatu behar izan dituzte eta LEHENENGO ALTXORRA aurkitu dute. Talderen bat arto-zelai baten erdian galdu da, besteren batek ez du mugikorra martxan jartzen lortu… Baina dena oso ondo joan da. 



BIGARREN ALTXORRA: mota askotako patata-frijituak, litxarreria zaporeko edariak eta currydun ketchupa eta beste hainbat “guarrindongada” zituen supermerkatua. Ez zaizkie gure gazte euskaldunei bakarrik gustatzen horrelako gauzak. Holandarrek ere gogoko dituzte. Gure taldea animatu eta gero, Eindhoven bisitatzera joan gara eta bertan ikasle bakoitzak aukeratutako Philips museoa, DAF museoa eta Van Abbemuseuma ikusi dugu. Irakasleok ez dugu futbol kontuak gehiegi kontrolatzen baina gaur Eindhoven herrian futbol-talde oso ezaguna dagoela jakin dugu, gutako batzuk futbol-zelaia ikustera joan dira eta.



HIRUGARREN ETA AZKEN ALTXORRA familientzako eta ikasleentzako eskolan antolatu duten “jaialdian” aurkitu dute. Atzo aipatutako “hartu-emana” kutsatzen ari da eta gero eta hurbilago daude gure ikasle euskaldun eta holandarrak. Ezin dizuegu xehetasun gehiago eman; izan ere, apaizek bezala sekretua gorde behar.





Gabon eta bihar arte, lau irakasleok ohera goaz.

2016/09/29

Holandatik... 3. eguna


Irailaren 28a, asteazkena

Gaur goizago, zortzietarako denok gure Varendonck eskolan elkartu gara. Atzo arratsalde partean elkartu ginen batzuk Someren herriko jaietan. Azken jai eguna herrian eta aprobetxatu behar. Gustura denok. Batzuk gofreak erosten, beste batzuk barrakei begira, irakasleak afaltzen... Ederto guztiok!

Goizean eskolan gure zain, orain arte bezala, bi autobus eta bi talde handitan banatu gaituzte, bakoitzean erdiak holandarrak eta beste erdiak euskaldunak. Autobus bat lehenengo Technopolisera joan da eta ondoren Fort Breendonk, kontzentrazio- eta sarraski- esparrura. Biak ala biak Belgikan. Beste autobusak alderantziz egin du txangoa.




Technopolis, zientzia eta teknologian oinarritutakoa, gure Donostiako Zientzia Museoaren pareko baina bertan gauza berriak ikusteko, probatzeko eta entzuteko aukera izan dugu: fakirren antzeko ohean etzan gara inongo minik hartu gabe; bost metrojo altueran zegoen bizikleta zintzilikatuan ibili gara, funanbulisten pare; bihotzaren taupadak markatu dizkigu danbor batek; gurpildun aulkian ibiliko bagina bezala, lasterketa birtualak egin ditugu; soinuarekin, urarekin eta beste hainbat osagairekin jolastu dugu. Pare bat ordu pasa dira enteratu orduko. Zerbait jan, luncha, eta bigarren bisitaldia egitera.



Oraingoan historiari heldu diogu. Nazismo garaian inguruko juduek bizi izan zuten esperientzia gogor eta latza sentiarazi eta erakutsi nahi izan digute. Hango logela hezeak, hango ohe zarpailak, hango sufrimendua... Eta han gertatutako guztiei zor diegun errespetua markatu digute bisita osoan zehar. Egia esan, azalpenak eman dituen horren eragina handia izan da eta aldea egoten da batzuetan baten eta besteren artean. Hala ere, denok irten gara hunkituta.



Gaur ere “elkarrekin aritzeko” eguna izan da. Antzina LIGATZEA esaten genion honi. Gure neska-mutilak beste taldekoekin hitz egiten ausartzen dira. Mugikorrek izugarri laguntzen dute “elkar eragin” horretan. Gure ustean hau hasi baino ez da egin.

Autobusa hartu eta izugarrizko trafikoa topatu dugu. Bostak eta laurdenetarako herrian elkartu behar genuen autobus biok eta seiak eta hamar direnean, errepidean gaude.

BIHAR KONTATUKO DIZUEGU NOLA BUKATU DEN GAURKO ABENTURA

2016/09/28

Holanda - 2. eguna


2016ko irailaren 27a, asteartea

Goizeko zortzi eta erdiak. Irakasleok heldu gara eta hara non aurkitu ditugun ikasle guztiak atzoko gorabeherak kontatzen. Etxea nolakoa, atzoko Someren herriko jaiak, barrakak… “Nireak berrehun behi ditu”, “Nireak izugarrizko kotxea du, zaratarik apenas egiten ez duena”, “Ogia beltza da nire etxean. Ogi “begetala” da. A, ez integrala”… Denetarik entzun dugu. “Gezurra dirudi. Holandan gaude. Etxean gaudela ematen du baina”.

Autobusean ordu eta erdi inguru egin eta gero (trafikoa galanta da bertan), heldu gara Valkenburgeko kobazulora. Gerra hotzean babesleku izandako kobazuloa, komun, dutxa eta guzti. Orain arteleku bihurtuta. Zorionez inoiz erabili behar izan gabea. Bertan bost laku daude, edateko ur eta guzti. Hotza bai, 12ren bat gradu. Labirinto galanta, maparik gabe galtzeko modukoa.



Bertatik atera eta altxor bila moduko bat antolatu digute. Hiru txokotatik pasa behar baina bitartean herriari hamaika buelta eman omen dizkiogu. Laua dela Holanda. Bai zera! Toboganing egiteko aldapa egin behar eta ondoren tiketa hartu eta goitibehera moduko batean aldapan gora eta behera. Beste txoko batera heldu eta izozkia jateko tiketa gure zain. Beste txokoan izugarrizko gaztelu polita!

Kontua da lauretan denok autobusean egon behar ginela eta horrela egin dugu. Inor ez da galdu. Bueltarako bidea egin dugu eta eskolan elkartu gara denok. Bakoitzak bere bizikleta hartu (bertako kotxeak handiak direla, gero! A zer nolako bizikletak! Bi metroko ikasleak ere baditugula ematen du baina) eta ikasleak agurtu ditugu:” Arratsalde ona izan. Ondo lo egin eta bihar arte”.

BIHAR GEHIAGO

2016/09/26

Holandatik...

2016ko irailaren 26a, astelehena
Gaur goizean esnatu eta denok urduri samar. Nahikoa arropa sartu al dut maletan? Zerbait ahaztuko al zait? Nolakoa izango da niri tokatu zaidan familia? Ingelesez ulertzeko eta aritzeko gai izango al naiz? Nola pasako dugu 44ok Loiuko kontrola?

Ikastolan goizeko 10:30ean elkar ikusi dugunean, lasaitu gara.Gure maletak eta bokatak... Autobusez Bilborako bidaia lasaia izan da. Gure eremuan geunden oraindik ere. Abestiak, barreak, txantxak eta giro ona. Aireportuan errenkadan jarri eta fakturatu dugu. Dena nahiko azkar. Berriz ere ilaran poliziaren kontrola pasatzeko. Une horretan nerbioak dantzan. Motxila begiratuko al didate? Joko al du traste horrek? Dena ondo joan da, arazorik gabe.


Bazkaria aireportuan lasaia izan da. Izkinatxo batean jarri gara eta bokata jan heinean, mugikorrak tope lanean. Berriro ere errenkadan enbarkea egiteko eta esertzeko (hirugarrena dagoeneko). Despegatzerakoan norbaiti garrasitxo batek ihes egin dio baina hegaldia lasaia izan da, hegazkina ez da apenas mugitu eta lurra ondo samar hartu dugu.

Berriro galderak: Helduko ote zen maleta? Izango al dut biharko arropa garbirik? Bada, bai. Maleta guztiak heldu dira eta ez dugu gehiegi itxaron behar izan. Bruselasen gaude. Orain Astenerako autobusa hartu behar. Guy, gure Holandako kontaktua, gure zain zegoen aireportuan. Hiru musu emanez irakasleak agurtu ditu (Belgikan hiru, Holandan bi) eta autobusera joan gara. Errepidean bi ordu eman eta gero (a zer nolako kotxetzarrak dauden Holandan!), Astenera heldu gara.

Ez genuen eskolan sartu nahi. Zer nolako lotsa! Familiak teknologia tailerrean gure zain zeuden. Oso ezberdina da holandarrekin whatsapeatzea eta aurrez aurre horiekin egotea. Zein urduri jarri garen! Ez genekien zer egin, musu eman, eskua eman, hitz egin… Hamar minutu pasa eta gure bikotearekin geunden egoera berri bati aurre egiteko prest. Nola joan den?


BIHAR KONTATUKO DIZUEGU

2016/09/24

Etxean entzundako kondairak, pasadizoak...



Baziren behin lau animalia beraien artean oso ezberdinak zirenak, baina elkarrekin egoten ziren beti jakinda bakoitzak zerbait ezberdina egin zezakeela besteengatik. Bazegoen arratoi bat, guztietatik azkarrena; gero, arranoa zegoen, bihotz onekoa; azeria zen animalietatik dotoreena eta azkarrena; eta azkenik, dordoka, lasaiena.


Egun batean, laurak belardian zeudenean, dordoka ehiztarien tranpa batean erori zen, eta bere lau hankak harrapatuta geartu diren oihal moduko batean, baina lagunak ez ziren enteratu oihukatu zuen arte. Arratoiak bere bi belarri handiekin entzundakoan, berehala esan zien beste bi lagunei dordoka arriskuan zegoela eta berarengana joan behar zirela. Joan ziren eta ikusi zuten oihalean harrapatuta. Une hartan ehiztaria iritsi zen eta azeria berarengana korrika hurbildu zenean, hildakoarena egin zuen. Ehiztariak ikusi zuenean, pentsatu zuen azeria lehenengo hartzea; izan ere, handiagoa eta goxoagoa zen. Azeriarengana hurbildu zenean, arranoa agertu zen eta ehiztaria lurrera bota zuen. Molestatuz eta soinuak eginez, mendi puntan amaitu zuen. Azeriak eta arratoiak bitartean dordoka oihaletik ateratzea lortu zuten. Minutu batzuk beranduago, arranoa iritsi zen eta lau lagunek oinez jarraitu zuten, belardi horretatik urrun.


Ehiztaria belardira iritsi zen, dordoka eta azeria aurkitzeko itxaropenarekin, baina ez zen hala izan eta triste bueltatu zen bere etxera.

Zergatik duzu hain gogoan kondaira hori?

Nire amonak siesta botatzerakoan edo gauean lokartzerakoan kontatzen baitzidan eta oso momentu onak ziren. Egunero errepikatuko nituzke.



**************************************************
Olaberritik gertu, erdi erorita dagoen txabola bat dago, eta handik nahiko gutxira, Harkutz izeneko harrizko gurutze bat, Urbaraundi mendiaren inguruan. Gurutze horrek badu bere istorioa, nire birramonak eta gertukoek diotenez, benetan gertatu zena.

XIX.mendean artzain familia bat bizi zen txabola horretan. Ardi pila bat izateagatik ziren famatuak herrian. Familia hori zazpi pertsonak osatzen zuten: aitak, amak eta bost anai-arrebak. Denetatik gazteena 9 urteko Martinatxo zen, neska alai eta fina. Egunero-egunero, gurasoei laguntzen zien ardiak zaintzen. Goizean goiz jaikitzen zen ardiak mendira eramateko, eta eguzkia ezkutatzean, berriz ere txabolara itzultzen zituen. Aitak gauero-gauero ardiak zenbatzen zituen, guzti-guztiak zeudela ziurtatzeko.

Gau batean, Martinatxo ardiekin itzulitakoan, aita zenbaketan hasi zen, eta ardi bat falta zela iruditu zitzaion. Sutan jarri zen bat-batean, eta berehala bidali zuen Martinatxo mendira, ardiaren bila.

Gau horretan, ordea, Martinatxo ez zen itzuli.

Hurrengo goizean, familia guztia abiatu zen bere bila eta hainbat denbora bilatzen eman eta gero, anai batek bere gorpua aurkitu zuen zelai handi baten erdian, otso batek janda. 

Herrian segituan zabaldu zen berria, eta bere omenez, harrizko gurutzea ekaiki zuten, hilda agertu zen toki berean.

Zergatik duzu hain gogoan kondaira hori?

Nire aitonak kontatu zidanean, beldutu egin niduelako istorioak, oso txikia bainintzen. Berak dio nire birramona gertu zegoela hori gertatu zenean, eta gurutzea nola eraiki zuten ikusi zuela.

2016/09/22

ALFONSINA STORNI


Alfonsina Storni nació en Suiza el 1892 y murió en Argentina el 1839.
A principios del siglo XX la familia se mudó a Rosario donde su madre fundó una escuela y su padre instaló un café. Como no le gustaba el negocio se independizó y consiguió trabajo como actriz. Storni fue también maestra y además  escribió sus poesías que eran feministas.
Más tarde le fue diagnosticado cáncer de mama y se operó, pero la operación no fue bien. Esto la deprimió, provocándole un cambio radical en su carácter. Se suicidó en Mar del Plata arrojándose de la escollera del Club Argentino de Mujeres. Un amigo y amante escribió un poema a su honor.
Hay una canción que se titula “Alfonsina y el mar” que la compuso Ariel Ramírez (argentino) también en honor de Alfonsina.

Etxean entzundako kondairak, pasadizoak...

Ni txikia nintzenean, 5-6 urterekin, aitonak kontatu zidan bera txikitan mendira joan zela eta Basajaun eta Basandere ikusi zituela Gorbearen mendi tontorrean. Lagun batekin, Jose Miguelekin,  eta familiarekin joan zen. 

Jose Miguel lurrean eseri zen atseden hartzen eta bat-batean bi itzal ikusi zituen zuhaitzen artean. Zer ote zen ikustera altxatu zen eta Basajaun eta Basandere ikusi zituen. Nire aitonari abisua eman zion presaka hor zeudela esanez. Basajaun eta Basandere makilak jasotzen ari ziren. Zuhaitz baten atzean ezkutatu ziren zer egiten zuten ikusteko. Baina bat-batean aitonak harri batekin estropozu egin zuen eta lurrera erori. Basajaunek eta Basanderek zarata hori entzundakoan, korrika joan ziren. Aitona eta Jose Miguel jarraitzen saiatu ziren, baina asko aldentzen ari zirela konturatzerakoan, gelditu egin ziren, familia zegoen lekutik ez urruntzeko. Familia atseden hartzen zegoen behean zegoen erreka baten ondoan. Korrika jaitsi ziren, sinetsi gabe ikusi zutena. 

Kontatu zutenean, inork ez zien sinistu. Bromatzat hartu zuten. Bazkaldu ondoren, etxera abiatu ziren. Jose Miguelek eta nire aitonak ez zekiten ikusi zutena benetakoa ala amets bat zen. Horregatik, mendira joaten garenean, kondaira hori kontatzen dit. Baina inoiz ez ditut Basajaun eta Basandere ikusi.

Zergatik duzu hain gogoan kondaira hori?

Nire aitonak, mendira joaten ginenean, beti kontatzen zidalako eta asko gustatzen zitzaidalako.


*************************************************



Bazen behin, mendi artean galduta, Urkiola izeneko baserri zahar bat. Bertan bizi ziren Tomas eta Miren senar-emazteak. Langileak ziren eta herriko baratzik dotoreena omen zuten. Hauek baserritar gehienek bezala bizilaguna zuten eta herriko zurrumurruek ziotenez, sorginkerietan ibiltzen zen.

Urte osoan gogor lan egin eta gero, uzta jaso zuen Urkiolako bikoteak. Ez zegoen ez egoera berean azpiko baserrian bizi zen atso zaharra! Honek ez zeukan ezertxo ere negu gorriari aurre egiteko. Nola egingo zuen?

Kontua da Tomas goizean goiz jaikitzen zela ehizan joateko. Horregatik, Miren baino apur bat lehenago oheratzen zen. Bitartean, emakumea sutondoan eseri eta sugarren doinuaren erritmoan josten aritzen zen. 


Halanola, ilargi beteko gau batean, Tomas ohera joan eta Miren josten geratu zen, gauero legez. Sugarren doinua orro lehor batek moztu zuen. Halako batean, katu beltz eta lirain bat jarri zitzaion aurrean eta halaxe esan zion mehatxatuz: "Emadazu eskura duzun ogi guztia edo bertan hilko zaitut". Miren nahiko beldurtia zenez, bi aldiz pentsatu baino lehenago aurkitu zuen ogi guztia eman zion, hau egin eta katua betiko joango zelakoan. Katuak ogia jaso eta bere atzapar zorrotzekin atzamarka egin zion eskuan. Jarraian hala esan zion andereari: "Orain gertatutakoa inori kontatuz gero, ni neu etorri eta akabatu egingo zaitut". Animaliak alde egin bezain laster, zauriak garbitu, ohean sartu eta hantxe egon zen gau guztian, lo egin ezinik, gertatutakoarekin beldurtuta.

Hurrengo gauean, berriro ere katu beltza etorri zitzaion bisitan. Beste behin ere jana eskatu eta urradurak egin zizkion. Horrela, gauero katua etortzen zen heinean, Miren pattaltzen joan zen, bere lo ezak eta katuaren atzamarkadek eraginda. Tomas oso argia zen eta Mireni zerbati gertatzen zitzaiola azkar hasi zen susmatzen. Nahiz eta mila aldiz galdetu, erantzuna beti zen ezezkoa, ez zuela inongo arazorik.

Hilabeteak pasatu ahala, Mirenen tristura handituz joan zen eta goiz batean sumendi batek bezala eztanda egin eta dena kontatu zion senarrari. Tomasek azkar jarri zuen burua martxan eta segituan eduki zuen ideia bat.

Gau hartan bikoteak lanak trukatu eta Miren goiz joan zen ohera. Bitartean, gizona sutondoan eseri zen buruan zapia eta soinean emaztearen arroparekin eta josten ari zen itxurak egin zituen Baina bazuen katua ezustekoan harrapatuko zuen zerbait: Eskopeta zuen soineko azpian. Horrela, gauero bezala, katu beltza jan eskean etorri zitzaion. Tomasek, animalia hizketan entzun bezain laster, eskopetarekin tiroa jo zion ezkerreko hankan eta katua errenkan, ziztu bizian atera zen baserritik.

Mirenek izugarrizko lasaitua hartu zuen hurrengo goizean. Bukatu zen hilabeteetako sufrimendua. Segidan egur bila atera ziren biak, Urkiola azpitik behera zegoen basora. Egurra bildu ondoren, etxera bueltan zeudela bizilagunarekin topatu ziren. Ezkerreko hankatik errenka zegoela ohartu ziren. Momentuan konturatu ziren nondik jan zuen atso zaharrak negu guztian, katua eta atsoa, atsoa eta katua izaki berbera ziren.



Zergatik duzu hain gogoan kondaira hori?

Txikitan aitak kontatzen zidalako eta oroitzapen onak ditudalako.